Triopas
VERDER KIJKEN NAAR TRANSFORMATIE EN STEDELIJKE VERNIEUWING
copyright © 2016 Triopas
Sint-Martinushuis – een verkenning
Toen en nu
Iedereen in Sint-Oedenrode kent het Sint-Martinushuis. Misschien niet eens zozeer van naam, maar wel als de plek waar de bibliotheek is gevestigd. Jong en oud lopen er in en uit. Van oorsprong is het Martinushuis, gebouwd in het begin van de vorige eeuw, een parochiehuis. Samen met de naastgelegen Pastorie vormt het een markant ensemble aan de Rooise Markt. Gebroederlijk staan ze al meer dan een eeuw – en ogenschijnlijk “onbewogen” - naast elkaar.
De tijd heeft echter niet stilgestaan, het Martinushuis is zoals gezegd bilbiotheek geworden (en sinds een aantal jaren ook Wereldwinkel), de Pastorie is nu brasserie en modewinkel. Beide zijn een gemeentelijk monument en dus klaarblijkelijk het behouden waard. De uitdaging is om het historische beeld te (blijven) verknopen met de actualiteit van vandaag. In het bijzonder geldt dit nu voor het Martinushuis dat de bibliotheek mogelijk als vaste gebruiker/huurder gaat verliezen. Het gebouw zou voor de bibliotheek te groot zijn geworden en alom moet de (gemeentelijke) broekriem worden aangehaald. De uitdagingen waarvoor de bibliotheek en de gemeente Sint-Oedenrode staan zijn dezelfde als voor veel bibliotheken en gemeenten in Nederland. Bibliotheken zijn overal op zoek naar nieuwe concepten die beter aansluiten bij lezend Nederland en gemeenten staan allemaal voor een grote bezuinigingsopgave. Beide zijn in hun nieuwe uitdaging nauw met elkaar verbonden.
De bibliotheek van de toekomst
Voor een beter begrip is het op deze plek goed om even in te zoomen op het idee van de bibliotheek van de toekomst. Het is een thema dat recentelijk veel aandacht krijgt in de media. Hierin wordt het beeld geschetst van de geliefde bibliotheek die op zoek is naar een nieuwe rol. Minder geld, minder lezers en meer digitalisering noodzaken bibliotheken om te veranderen. Die verandering zou kunnen zijn: minder ruimte voor boeken, meer ruimte voor mensen. En ook wel: “koffie tussen de boeken”. Publicist Chris Bellekom schetst in een aantal blogs (waaruit hieronder vrijelijk geciteerd) de contouren voor de bibliotheek van de toekomst als die van een “huiskamer van de stad”, een plek waar iedereen welkom is, iedereen zich thuisvoelt, aan het werk is, leest, speelt en schrijft. De bibliotheek is als het ware de lijm die de samenleving bij elkaar houdt en waar je rijker vandaan komt dan je er aankomt. In die hoedanigheid zou de bibliotheek ook haar waarde hebben als een soort van “derde plek”, gelijk buurthuizen, gemeentehuizen, koffiehuizen, parken en de dorpspomp op het plein. In tegenstelling tot de “eerste plek” (thuis) en de “tweede plek” (werk) is een “derde plek” van essentieel belang voor lokale democratie, vrijwilligerswerk en een levendige, betrokken samenleving. Daarbij moeten bibliotheken ook samen gaan werken met partners die een zelfde toekomst voorstaan. Partners als Seats2Meet, CoffeeCompany, Starbucks, Hema, makelaars, flexruimte-aanbieders, lokale ZZP’ers, cateraars en cultuurhuizen. Hieruit kunnen vruchtbare nieuwe verdienmodellen ontstaan. Aldus Chris Bellekom.
De mogelijkheden van het Martinushuis
De vraag is nu of het Martinushuis die rol van “huiskamer van de stad” kan vervullen. Dat heeft te maken met in ieder geval twee aspecten, ten eerste de ligging en ten tweede de mogelijkheden tot een passende herinrichting. Met de centrale ligging aan de Rooise Markt is er alles voor te zeggen dat het Martinushuis die huiskamer van Rooi kan zijn. Een huiskamer impliceert immers een centrale ligging. Daar waar de Markt fungeert als de openluchthuiskamer van Rooi, zo zou het Martinushuis hiervan de tegenhanger kunnen zijn als de binnenhuiskamer van Rooi. Hiermee is aan een belangrijke voorwaarde voldaan. In deze verkennning cq. studie wordt een beeld geschetst hoe het Martinushuis ook in de geest van “huiskamer van Rooi” kan worden ingericht als ontmoetingsplek voor de Rooise gemeenschap. Niet dat het zou zou moeten, maar hoe het zou kunnen. Centraal hierin staat de insteek om synergie te zoeken en te vinden met samenwerkende partners. De bibliotheek is hierin een welhaast niet weg te denken speler.
Ralph Janssen
